Bedrijven negeren Arbowetgeving stelselmatig

De naleving van de Arboregels is relatief laag, zo blijkt uit het jaarverslag over 2015 van De Nederlandse Arbeidsinspectie. Met name de sectoren met hoge risico’s voldoen vaak niet. Efficiënt produceren blijkt in de praktijk belangrijker dan gezond en veilig werken. Concurrentiedruk, onwetendheid en onkunde over de toepassing van de Arbowetgeving spelen een belangrijke rol bij het negeren van de regels. Zo voeren maar weinig bedrijven de verplichte risico-inventarisatie en –evaluatie (RI&E) uit. Dit artikel legt uit welke onderdelen van de wet er zijn en hoe een organisatie deze gericht kan toepassen.

Arbowetgeving

De wetgeving over arbeidsomstandigheden is verdeeld in drie niveaus: de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet), het Arbobesluit en de Arboregeling. De Arboregels zorgen voor een werkklimaat waarin werknemers tot hun pensioengerechtigde leeftijd veilig en gezond kunnen werken.

• De Arbowet
  De Arbowet is de basis van de Arbowetgeving. Hierin staan de algemene bepalingen die gelden voor alle plekken waar arbeid wordt verricht. De Arbowet is een kaderwet. Dat betekent dat er geen concrete regels in staan. Die zijn verder uitgewerkt in het Arbobesluit en de Arboregeling.
• Het Arbobesluit
  Het Arbobesluit bevat verplichte regels waaraan werkgever en werknemer zich moeten houden om arbeidsrisico’s tegen te gaan. Voor een aantal sectoren en categorieën werknemers staan er afwijkende en aanvullende regels in.
• De Arboregeling
  De Arboregeling is een verdere uitwerking van het Arbobesluit. Ze bevat concrete voorschriften, bijvoorbeeld eisen waaraan arbeidsmiddelen moeten voldoen. Ook deze regels zijn verplicht voor werkgever en werknemer.

In 2007 is de Arbowet vereenvoudigd door het stellen van een aantal doelvoorschriften. Werkgevers en werknemers mogen sindsdien zelf bepalen hoe ze de voorgeschreven eindresultaten bereiken en vastleggen. Zo vermeldt de Arbowet bijvoorbeeld het maximale geluidsniveau op de werkplek. Het is aan de bedrijven om te bepalen hoe ze dat doel bereiken.

Verplichting: RI&E en Plan van Aanpak

In de Arbowet staat dat een risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) verplicht is voor alle werkgevers. Ieder bedrijf met personeel moet (laten) onderzoeken of de werkzaamheden gevaar kunnen opleveren of schade kunnen veroorzaken aan de gezondheid van de werknemers. De uitkomsten van dit onderzoek, de RI&E, moeten schriftelijk worden vastgelegd. Verplicht onderdeel van de RI&E is het Plan van Aanpak. Dit moet de maatregelen bevatten die genomen gaan worden om de risico’s tegen te gaan. Het is raadzaam om bij het aanpakken van de risico’s te kijken naar de oorzaak van het risico in plaats van naar het gevolg. Bij het zoeken naar oplossingen of maatregelen om de risico’s te beheersen kan een bedrijf voorbeelden halen uit de Arbocatalogus.

Risicogroepen: ouderen, jongeren, uitzendkrachten en niet-Nederlandse krachten

Het Jaarverslag 2015 van De Nederlandse Arbeidsinspectie meldt dat het aantal meldingen van arbeidsongevallen in 2015 met een kleine vier procent is gestegen. De cijfers tonen welke groepen meer aandacht verdienen bij het nemen van preventieve maatregelen: Zowel de zeer jonge als de wat oudere werknemers zijn vaak slachtoffer. Nieuwe risicogroepen zijn uitzendkrachten en niet-Nederlandse arbeidskrachten. Uitzendkrachten hebben een twee keer zo grote kans op een arbeidsongeval als vaste werknemers. Het aantal niet-Nederlandse werknemers dat komt te overlijden door een arbeidsongeval is naar verhouding bijna twee keer zo hoog (4,2 procent tegenover 2,2 procent). Dit risico is nog als Nederlands de voertaal is en dit op de waarschuwingstekens wordt gebruikt.

Hoog verzuim door psychosociale arbeidsbelasting

Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) is één van de belangrijkste verzuimoorzaken. PSA ontstaat door psychische factoren, zoals een hoge werkdruk, discriminatie, agressie of seksuele intimidatie. In 2015 hadden 1,2 miljoen mensen op het werk te maken met ongewenst gedrag door collega’s of leidinggevenden, zoals pesten, discriminatie of (seksuele) intimidatie. Werknemers die hiervan het slachtoffer zijn, meldden zich gemiddeld zeven extra werkdagen per jaar ziek. Een hoge werkdruk in combinatie met ongewenst gedrag verdubbelt de kans op burn-out klachten. Daarnaast kost het de werkgevers ongeveer 1,7 miljard euro aan loondoorbetaling per jaar (onderzoek door TNO).

Overige wetgeving

In de Arbowet wordt onder meer de deskundige bijstand op het gebied van bedrijfshulpverlening beschreven (artikel 15). Daarnaast beschermen de volgende wetten werknemers ook tegen negatieve invloeden op het werk:
• Arbeidstijdenwet: beschermt werknemers tegen het maken van te lange werktijden en regelt het werken op zondag en bij nachtdiensten.
• Wet arbeid en zorg: regelt onder meer het recht op vakantiedagen en andere vormen van verlof.
• Wet verbetering Poortwachter: gaat langdurig ziekteverzuim van werknemers tegen.
• Algemene Wet Gelijke Behandeling: beschermt burgers/werknemers tegen het maken van ongeoorloofd onderscheid.
• Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte: bestrijdt discriminatie vanwege handicap of chronische ziekte en bevordert de gelijke behandeling van mensen met een handicap of chronische ziekte.
• Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen: verbiedt het maken van onderscheid tussen mannen en vrouwen op het gebied van arbeid.
• Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid: verbiedt het maken van onderscheid op basis van leeftijd op het gebied van arbeid.
• Tabakswet: regelt het recht op een rookvrije werkplek.
• Burgerlijk Wetboek: geeft onder meer aan dat werkgevers verplicht zijn om goed werkgeverschap te tonen.
• Wetboek van Strafrecht: behandelt zeer ernstige overtredingen, zoals geweld, ongewenste intimiteiten of grove nalatigheid.

Deel dit artikel