Bedrijven leven arboregels onvoldoende na

Vakblad Veiligheid Arbeidsveiligheid

Elke twee jaar doet De Nederlandse Arbeidsinspectie onderzoek naar de naleving door bedrijven van arboverplichtingen. Inmiddels heeft 33 procent van de bedrijven een RI&E, een contract met een arbodienstverlener, een preventiemedewerker en bedrijfshulpverlening; een stijging van 6 procent ten opzichte van 2016. Het slechte nieuws is echter dat twee derde van alle bedrijven hier nog steeds niet aan voldoet.

Arbo in Bedrijf is een monitoronderzoek dat sinds 1998 door De Nederlandse Arbeidsinspectie wordt uitgevoerd. Het onderzoek geeft een representatief beeld van de stand van zaken van de naleving door bedrijven, instellingen en overheidsinstanties (hierna: bedrijven) op het gebied van arbeidsomstandigheden in Nederland. De gegevens zijn in de periode september 2017-december 2018 verzameld door middel van bedrijfsbezoeken door inspecteurs.

 

Systeembepalingen

Er is een aantal algemene verplichtingen – ook wel systeembepalingen – die voor alle bedrijven met ten minste één werknemer gelden:

  1. Risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E).
  2. Plan van aanpak: dit is een onderdeel van de RI&E.
  3. De werkgever dient over een ongevallenregistratie te beschikken.
  4. Iedere werkgever moet sinds 1-7-2017 beschikken over een eigen overeenkomst met een arbodienst of bedrijfsarts: het basiscontract.
  5. De werkgever dient een ziekteverzuimbeleid te voeren.
  6. Bedrijfshulpverlening: de werkgever moet zich laten bijstaan door één of meer werknemers om bij incidenten snel en adequate hulp te bieden aan de aanwezigen in het bedrijf. De werkgever kan deze taken ook zelf vervullen.
  7. Elk bedrijf is verplicht om ten minste één preventiemedewerker in dienst te hebben. De werkgever kan deze taak ook zelf vervullen.
  8. De samenwerking tussen de werkgever en de werknemers over arbobeleid is geregeld in overleg via de ondernemingsraad, een personeelsvertegenwoordiging of anderszins.
  9. De werkgever zorgt voor doeltreffende voorlichting en onderricht over gezond en veilig werken en heeft de plicht om toe te zien dat werknemers conform de instructies en voorschriften handelen.

 

Constateringen per systeembepaling

 

RI&E en plan van aanpak

Van alle bedrijven heeft 49% een RI&E. Kleine bedrijven beschikken er minder vaak over dan grote bedrijven. Van de bedrijven zonder RI&E, zegt 76% niet te weten dat dat nodig is. Het merendeel van deze bedrijven weet niet wat een RI&E is of weet niet dat het hebben ervan een verplichting is. Van de bedrijven die wel een RI&E hebben, is deze niet altijd volledig. Van alle Nederlandse bedrijven heeft 30% een RI&E waarin daadwerkelijk alle belangrijke risico’s zijn geïnventariseerd.

 

Arbodienstverlening

wetboek arbo

Vier op de vijf bedrijven hebben een contract met een interne of externe arbodienst en/of een andere arbodienstverlener. De contracten betreffen vrijwel altijd ziekteverzuimbegeleiding (95%). Vrije toegang tot (het spreekuur van) de bedrijfsarts is in 49% van de contracten opgenomen. Periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek, overleg tussen preventiemedewerker en bedrijfsarts, toegang van bedrijfsarts tot de werkplek en de procedure voor second opinion bij andere bedrijfsarts zijn in ongeveer een derde van de contracten opgenomen.

 

Ziekteverzuimbeleid

Meer bedrijven hebben in 2018 adequate ziekteverzuimbegeleiding dan in 2014. Het aandeel bedrijven zónder ziekteverzuimbegeleiding is significant gedaald van 29% in 2014 naar 23% in 2018.

 

Bedrijfshulpverlening

In 2018 heeft, net als in 2016, ongeveer een derde van de bedrijven geen bedrijfshulpverleners aangesteld. Kleine bedrijven hebben vaker geen bedrijfshulpverlener dan grote bedrijven. Van de bedrijven met minder dan 10 werknemers heeft 40% geen bedrijfshulpverlener, terwijl 2% van de bedrijven met meer dan 100 werknemers geen bedrijfshulpverlener heeft.

 

Preventiemedewerker

Ruim de helft (54%) van de bedrijven heeft een preventiemedewerker aangesteld. Dit is een stijging ten opzichte van 2016 (47%).

 

Betrokkenheid werknemers bij arbobeleid

In 2018 voert ruim de helft van de bedrijven ten minste eenmaal per jaar overleg met de werknemers (56%). In 45% van de bedrijven gebeurt dit ten minste tweemaal per jaar.

 

Voorlichting, onderricht, toezicht en cultuur

Driekwart van de bedrijven geeft voorlichting en onderricht over gezond en veilig werken (76%). Ruim twee op de vijf bedrijven ziet in de praktijk meestal of altijd op toe op gezond en veilig werken (43%). Medewerkers helpen ook elkaar als het gaat om gezond en veilig werken.

 

Arbocatalogus

In de Arbowet worden werkgevers en werknemers geacht samen afspraken te maken over de wijze waarop zij binnen hun bedrijf of branche invulling geven aan de door de overheid gestelde arbo(doel)-voorschriften. Deze afspraken worden vastgelegd in een arbocatalogus. Het gebruik van oplossingen uit de arbocatalogi is toegenomen van 16% in 2016 naar 20% in 2018.

 

Grotere bedrijven doen het beter

Kijken we naar de combinatie van vier belangrijke bepalingen, te weten: het hebben van een RI&E, het hebben van een contract voor arbodienstverlening, de aanwezigheid van bhv’er(s) en een preventiemedewerker, dan zien we dat 33% van de bedrijven daaraan voldoet. Dit is significant meer dan in 2016 (27%). Bij deze bedrijven werkt 67% van alle werknemers. Het percentage bedrijven dat aan geen van deze vier bepalingen voldoet is 11% (met 2% van de werknemers).

Hoe groter de bedrijven, hoe beter aan de systeembepalingen wordt voldaan. Als het gaat om de gehanteerde combinatie van vier belangrijke systeembepalingen, dan voldoet 27% van de bedrijven tot 10 werknemers daaraan, 55% van de bedrijven met 10 tot 100 en 82% van de bedrijven met 100 of meer werknemers. Kijkend naar de verschillende sectoren, zien we dat in de industrie 80% van de werknemers werkt bij een bedrijf dat aan de genoemde vier verplichtingen voldoet. Overige dienstverlening blijft hier ver bij achter: daar werkt 24% van de werknemers bij een bedrijf dat aan deze vier verplichtingen voldoet

Bron: Arbo in Bedrijf 2018, De Nederlandse Arbeidsinspectie, juni 2019: https://www.inspectieszw.nl/publicaties/rapporten/2019/07/16/arbo-in-bedrijf-2018

 

“Midden- en kleinbedrijf verleiden”

“In 2018 heeft ongeveer een derde van de bedrijven geen bedrijfshulpverleners aangesteld, zo blijkt uit het onderzoek van De Nederlandse Arbeidsinspectie. Bovendien hebben kleine bedrijven vaker geen bedrijfshulpverlener dan grote bedrijven. Als directeur van NIBHV vind ik dat een zorgwekkende constatering. Tegelijkertijd is natuurlijk al langer bekend dat voor mkb-bedrijven meestal de kernactiviteiten centraal staan en arbo een minder prominente plek op de agenda heeft.

NIBHV doet er echter alles aan om juist ook het midden- en kleinbedrijf te verleiden om bhv op te nemen in de bedrijfsvoering. Zo is onlangs bijvoorbeeld de Wegwijzer bhv gelanceerd, waarmee de mkb’er aan de hand van veel gestelde vragen op een laagdrempelige manier op weg wordt geholpen.”

Koos Pulleman, directeur NIBHV

 

Vakblad Veiligheid #78

Het volledige artikel is gepubliceerd in VEILIGHEID 78. Bestel deze editie
eenmalig voor € 12,85 online of neem voor € 41,10 een jaarabonnement en ontvang het vakblad
VEILIGHEID 4x per jaar.

 

Bestel VEILIGHEID 78